Hoe kleine huisjes groots kunnen zijn

LIOF en TERRA Tiny Houses

Huisjes van lokale, hergebruikte materialen 

Koen leeft op zijn woonboot ook volgens het principe ‘klein maar fijn’. En dat is de leefwijze die je ook moet hebben voor de tiny houses. “Ze zijn voor avontuurlijke en romantische natuurliefhebbers. De huisjes zijn heel klein en zijn dan ook maar bedoeld voor twee mensen. Je slaapt op de bovenste verdieping in een bedstee. In de vide hangt een hangnet, waar je in kunt liggen of zitten. Verder is er nog een zitplek, keukentje, een studeer- en een leesplekje. En natuurlijk een douche, toilet en dakterras. Meer heb je niet nodig toch?” De tiny houses zijn een uniek project in Limburg. Een van de vele in het rijtje van Ontheroad in de afgelopen 10 jaar…

Verwacht het onverwachte 

Die unieke projecten begonnen al in 2006 op de Academy of Architecture. “Voor mij afstudeerproject schreef ik 100 mensen in Zuid-Limburg een brief waarin ik vroeg om hun omgeving rondom hun woning aan mij te beschrijven. Deze brieven vertaalde ik uiteindelijk tot 16 paviljoentjes (ruimtelijke verhalen) gebaseerd op een basis bouwpakket, een vierkante doos van van 2 x 2 x 2 meter. Deze doosjes plaatste ik in de stad of in het landschap. Zo maakte ik bijvoorbeeld een museum in een doosje en zette deze in Cottessen neer. Ook maakte ik een klein atelier en zette deze midden in de stad bij de Bisschopsmolen in Maastricht. Van het resultaat maakte ik een film, expositie en boek van. 

Radicaal. Maar dat omschrijft de stijl van Koen misschien ook het best. Hij is geen architect van strakke, witte bouwblokken. Zijn opdrachtgevers weten dat ze vaak iets onverwachts kunnen verwachten. “Uiteraard luister ik goed naar de wensen van de klant. Maar ik wil altijd een stapje verder, de grenzen opzoeken, plekken transformeren. Zo maakten we het unieke Novo New Dining in het oude Brikkegebouw in Maastricht. En bouwden Sittards Theater om tot het Toon Hermans Theater. En nu zijn we bezig met een kantoor voor ZOwonen. Geen enkele muur blijft wit, de kantine komt in de vroegere gymzaal en het kantoor krijgt unieke nevenfuncties (is voldoende).” De kleuren, de materiaalkeuze of het gebruik van projecties of gekke geluidseffecten: het kan Savelkoul niet gek genoeg.

Op de foto (links naar rechts): Martin Habets, Janine Lardinois en Sander de Jong

Een eigen kijk op duurzaamheid

Ook op het begrip ‘duurzaamheid’ houdt Koen zo zijn eigen ideeën na. “Duurzaamheid is een breed begrip dat ze in de markt heel verschillend opvatten: van levensduur tot gebruik van materiaal. Voor mij is het simpel: iets is duurzaam als je materialen toepast die lokaal zijn, een zo beperkt mogelijke ‘voetafdruk’ bevatten en circulair zijn. Dat betekent dat je ze volledig kunt recyclen.”

Koen spreekt zich ook uit over een nieuw begrip: re-circulair. Dat is circulair materiaal dat voorafgaand aan recycling eerst een tweede leven krijgt. “We stimuleren architecten om circulair te ontwerpen. De tapijttegels van een van onze leveranciers Desso Tarkett kun je bijvoorbeeld helemaal uit elkaar halen en recyclen. Maar op het moment dat je een vloer stoffeert, blijft er bijna altijd restmateriaal over. Dat gaat niet terug naar de fabriek voor demontage. Die resten nemen wij over om opnieuw te gebruiken. Oftewel: we maken re-circulair gebruik van deze materialen.”

Koen geeft gebouwen en materialen graag een nieuw leven. Met het TERRA Tiny House project kan hij zich volledig uitleven. “Het is het ultieme voorbeeld van out-of-the-box-denken en écht de grens opzoeken.” Daarbij ligt de focus van Ontheroad op de natuur en cultuur in Zuid-Limburg. “We wonen immers in het mooiste stukje van Nederland.” 

Terug naar de natuur 

De naam TERRA is natuurlijk niet toevallig gekozen. Dit is Latijn voor ‘aarde’. Wat terugslaat op de natuurlijke materialen in de huisjes. Zo zijn de gevels gemaakt van Limburgs bodemmateriaal. “De gevel verschilt per tiny house. Afhankelijk van de plek bestaat deze bijvoorbeeld uit grind, kunradersteen of mergel.” En ook de isolatie is van natuurlijk materiaal. Van de wol van Mergellandse schapen om precies te zijn. “Twee keer per jaar scheren de herders van Schaapskooi Mergelland zo’n 3000 schapen. Dat zorgt voor heel wat wol. Vaak kan niet alle wol gebruikt worden, en wordt een deel zelfs vernietigd. Voor een Tiny House gebruiken we wol van 400 schapen. Deze zitten in 140 speciale bakken die gemonteerd worden aan de buitenkant van het huisje.” 

De tiny houses bestaan inmiddels voor meer dan 90% uit hergebruikte materialen. Het cascal van de TERRA is gemaakt van twee afgekeurde containers die rechtop staan. “Je ziet wat voor wereldreis ze hebben afgelegd. Zoals de gasten ook een eigen reis afleggen.” Alle materialen in het huisje hebben een verhaal. “Zelfs voor de kleinste details hergebruiken we materiaal: van het meubilair tot aan de gordijnen. Een deel van de materialen zijn re-circulaire restproducten. Een deel zijn natuurlijke producten. En tot slot bestaat een deel uit sloopmateriaal. Het enige dat nieuw is, is het droogtoilet. Dit is een duurzaam alternatief dat geen water of chemicaliën gebruikt.”

Weg van de wereld

Alle technieken in de tiny houses zijn zo doordacht dat de huisjes totaal off-grid zijn. Een Engelse term die zoveel betekent als “los staan van alles”. Zo heeft de TERRA een eigen water- en rioolzuiveringssysteem. Daarbij wordt grondwater opgepompt en gezuiverd. Zo ontstaat er een interne waterkringloop. Een houtkachel verwarmt het water. Zodat je ook een warme douche hebt. Drinkwater wordt wel apart geleverd. En de elektriciteit komt van zonnepanelen en accu’s.

De toekomstdroom is om nabij het natuurgebied Rivierpark Maasvallei om de 10 kilometer een TERRA te plaatsen. Alleenstaand aan de rand van de natuur. “Dan loop je als een soort van parelketting van de eerste naar de volgende TERRA.” Je kunt op verschillende punten met bijvoorbeeld een veerpont of brug oversteken naar de Belgische kant. Als je de volledige langeafstandsroute loopt via Nederland heen en via België terug, leg je zo’n 160 kilometer af. En kun je straks in misschien wel 10 huisjes overnachten. “Zo zijn gasten niet meer gebonden aan een verblijf op 1 locatie. Je kunt van accommodatie naar accommodatie trekken voor een ultieme beleving van het Limburgse landschap”.

Bouw bourgondisch 

Maar het gaat niet alleen om de beleving van de toerist. “Dat is zo’n trendwoord. Daar blijf ik liever ver van weg. We hopen met deze kleine huisjes een grotere boodschap over te brengen. Het doel is om gasten bewust te maken. Aan de ene kant van de ecologische bouw en vernieuwende technieken en aan de andere kant van de natuur en het unieke Limburgse landschap.” Het eerste TERRA Tiny House is bijna een feit. In het voorjaar komt de eerste langs de Maasvallei te staan. Op een “heel romantisch plekje”. 

Koen hoopt ook andere ondernemers te inspireren. “Neem de term duurzaamheid op de juiste manier in de mond. En pas het op de juiste manier toe.” Ook roept hij op om zoveel mogelijk “bourgondisch te bouwen”. Wat neerkomt op het gebruiken van lokale en natuurbewuste materialen. “Limburg heeft zo ontzettend veel te bieden: van mergel tot Kunradersteen. Van grind tot zand. Je hoeft echt niet naar het Hoge Noorden voor materialen of naar het Verre Oosten voor hardhout. Vroeger maakten we onze klompen ook gewoon van populierenhout in plaats van hardhout.” En we weten: vroeger was alles beter.  

Fotografie: Ron Wiersma (www.ronwiersma.nl)

Een magazine vol inspirerende verhalen

Het programma LimburgToerisme heeft de afgelopen drie jaar een stevige impuls gegeven aan de groei en innovatiekracht van deze sector in Limburg. In dit magazine, de Morgen, lees je een greep uit de vele verhalen van ondernemers die wij hebben mogen ondersteunen vanuit dit programma.

Magazine aanvragen